در چه صورتی مرد میتواند مهریه ندهد ! مهریه به عنوان یکی از مسائل حقوقی مهم در جامعه به‌شمار می‌آید و ممکن است برای ازدواج کندگان محتاط یک ملازم بسیار مهم باشد. هرچند که قانون در بسیاری از کشورها مقررات دقیق و مستقلی در خصوص مهریه و تعیین ارزش آن وجود دارد، اما استثناهایی نیز قابل تامل هستند که برای مردان این امکان را فراهم می‌کنند تا در صورت مواجه با شرایط و موقعیت‌های خاصی، مهریه را نداده و به دیگر راه‌حل‌ها روی بیاورند. در اینجا به بررسی چند مورد از مواردی که مرد میتواند در آنها مهریه را ندهد، پرداخته می‌شود.
در چه صورتی مرد میتواند مهریه ندهد؟
در چه صورتی مرد میتواند مهریه ندهد؟ مهریه، حقی شرعی و قانونی برای زن است که در عقد نکاح تعیین می‌شود و مرد موظف به پرداخت آن است. با این حال، در برخی موارد، قانون به مرد اجازه می‌دهد تا از پرداخت مهریه معاف شود یا آن را به تعویق اندازد.
در این مقاله “در چه صورتی مرد میتواند مهریه ندهد”، به بررسی دقیق و جامع شرایطی می‌پردازیم که در آن مرد میتواند از پرداخت مهریه معاف شود. توجه داشته باشید که این موارد پیچیدگی‌های حقوقی خاص خود را دارند و مشاوره با وکیل متخصص در هر پرونده ضروری است.
حقیقت این است که در خصوص طلاق، سوالات مختلفی پیش می اید، مانند ” در طلاق توافقی چه چیزهایی به زن تعلق میگیرد“. اما در برخی از مواقع امر مهریه دادن یا ندادن از سوی مرد تبدیل به موضوعی دغدغه آمیز می شود. در ادامه قصد داریم به بررسی این موضوع بپردازیم که در چه مواردی مرد می تواند مهریه ندهد:
۱. ازدواج اختیاری
در چه صورتی مرد میتواند مهریه ندهد ؟ ازدواج اختیاری به معنای این است که دختر و پسری به دلیل رضایت و اختیار خود با یکدیگر ازدواج می‌کنند و نه به دلیل فشار و اجبار خانواده‌های شان. در شرایطی که این نوع ازدواج صورت میگیرد، در صورتی که دختر درخواست مهریه نکند، مرد ملزم به پرداخت آن نیست. به عنوان مثال، در برخی تمدن‌های غربی، ازدواج بدون مهریه بسیار رایج است. از طرف دیگر، در برخی کشورهای اسلامی، مهریه برای ازدواج اختیاری نیز مسئله‌ای اختیاری است و مرد ملزم به پرداخت آن نیست.
۲. ازدواج بدون مهر
ازدواج بدون مهر به معنای این است که در آن عقد ازدواج بدون تعیین مهر بسته می‌شود. این نوع ازدواج در برخی کشورها دو نوع دارد: اول، ازدواج بدون مهریه که دلیل آن بیشتر مرتبط با مسئله تفاهم خانواده‌ها و برابری حقوقی ازدواج‌کنندگان است؛ دوم، ازدواج بدون تعیین مهر به دلیل نبود دارایی برای پرداخت مهریه است. در صورتی که عروس درخواست پرداخت مهر نکند، مرد ملزم به پرداخت مهریه نیست.
۳. ازدواج با توافق
ازدواج با توافق به معنای این است که هنگام ازدواج، دو طرف با یکدیگر توافق کرده‌اند در صورت انجام خدماتی یا انجام کاری خاصی می‌توان به عنوان مهریه استفاده کرد. در این شرایط که مهریه به صورت خدمات ارائه شده است، مرد ملزم به پرداخت هزینه‌هایی که برای انجام این خدمات به عهده دارد، می‌باشد.
۴. نداشتن دارایی
یکی دیگر از دلایلی که مرد میتواند مهریه را ندهد، عدم داشتن دارایی و یا دارایی کمتر از مبلغ تعیین‌شده برای مهریه است. در این شرایط، مرد نمی‌تواند مهریه را پرداخت کند و به دنبال راه حل دیگر می‌گردد. در این شرایط، می‌توان با توافق ازدواج با اولویت پرداخت شرایط زیر به عنوان مهریه، به عنوان راه‌حل مورد استفاده قرار داد:
- آخرین خودرویی که در اختیار دارید
- یک سپرده بانکی
- یک سکه‌ی طلا
۵. چندین همسر
در برخی کشورها خصوصاً در مناطقی که از نظر فرهنگی و قومی، از نظر دینی محدودیت خاصی ندارند، مرد میتواند چند همسر داشته باشد. در این شرایط، پرداخت مهریه برای تمام همسران ممکن نیست و مرد میتواند مهریه را برای تنها یکی از همسران، پرداخت کند.
۶. اراده قانون
در صورتی که اراده قانون به عدم پرداخت مهریه تشخیص داده شود، منظور از آن، شرایطی است که مرد میتواند مهریه را ندهد بدون اینکه در مقابل قانون تقلب کند. به عنوان مثال، در صورتی که دختر و پسری عاقل و بالغ در موافقت خود برای ازدواج به صورت استقلالی (بدون تأثیر خانواده) با یکدیگر عمل کنند، به سادگی می‌توانند ازدواج بدون نیاز به پرداخت مهریه را بسته و اجرای این نوع ازدواج به صورت قانونی قابل قبول و قانونی است.
7. بذل مهریه توسط زن:
در چه صورتی مرد میتواند مهریه ندهد ؟ یکی از ساده‌ترین راه‌های عدم پرداخت مهریه، بذل مهریه توسط زن است. در این حالت، زن به طور کامل از حق مهریه خود صرف نظر می‌کند و دیگر نمی‌تواند آن را مطالبه کند. بذل مهریه باید به طور صریح و کتبی توسط زن انجام شود و در صورت وجود شهود، اعتبار آن بیشتر خواهد بود.
8. رجوع از هبه مهریه:
در صورتی که مهریه به عنوان هبه به زن داده شده باشد، مرد میتواند با شرایطی از آن رجوع کند. رجوع از هبه زمانی امکان‌پذیر است که شروط هبه (مانند عدم وجود عوض و قبض و اقباض) رعایت شده باشند.
9. اثبات عدم استطاعت مالی:
اگر مرد ثابت کند که توانایی مالی برای پرداخت مهریه را ندارد، دادگاه میتواند اعسار او را بپذیرد و پرداخت مهریه را به اقساط یا تا زمان تمکن مالی او به تعویق اندازد. برای اثبات اعسار، مرد باید مدارک و مستندات مربوط به وضعیت مالی خود را به دادگاه ارائه دهد.
10. تحقق شرایط طلاق رجعی:
در طلاق رجعی، مرد تا چهار ماه پس از طلاق حق رجوع به همسر خود را دارد. در این مدت، زن همچنان همسر شرعی مرد محسوب می‌شود و مهریه به او تعلق میگیرد. با این حال، اگر مرد در این مدت به همسر خود رجوع نکند، طلاق بائن می‌شود و دیگر نیازی به پرداخت مهریه نیست.
11. اثبات غش در مهریه:
اگر مرد ثابت کند که در تعیین مهریه فریب خورده یا مجبور شده است، میتواند با طرح دعوای غش در مهریه، از پرداخت آن معاف شود. اثبات غش در مهریه دشوار است و نیاز به ارائه مدارک و شواهد کافی به دادگاه دارد.
12. تحقق شرایط فسخ نکاح:
در برخی موارد، نکاح به دلیل فشار، اکراه یا اشتباه فسخ می‌شود. در این صورت، نکاح از ابتدا باطل بوده و مهریه به زن تعلق نمی‌گیرد.
13. اثبات عدم تمکین زن:
اگر زن بدون دلیل از تمکین شوهر خود خودداری کند، مرد میتواند از پرداخت مهریه امتناع کند. البته، این موضوع نیاز به اثبات در دادگاه دارد و زن میتواند با اثبات تمکین خود، حق مهریه خود را مطالبه کند.
14. اثبات ناشزه بودن زن:
در صورتی که زن ناشزه باشد، یعنی بدون عذر شرعی از انجام وظایف زناشویی خود خودداری کند، مرد میتواند از پرداخت مهریه امتناع کند. اثبات نشوز زن در دادگاه دشوار است و نیاز به ارائه مدارک و شواهد کافی دارد.
15. تحقق شرایط طلاق خلع:
در طلاق خلع، زن با پرداخت مبلغی به عنوان خلع به شوهر خود، از او طلاق میگیرد. در این نوع طلاق، مهریه به زن تعلق نمی‌گیرد.
16. تحقق شرایط طلاق مبارات:
در طلاق مبارات، زن و شوهر به دلیل کراهت شدید از یکدیگر طلاق می‌گیرند. در این نوع طلاق، مهریه به زن تعلق نمی‌گیرد مگر اینکه شروط ضمن عقد خلاف آن را قید کرده باشند.
موارد عدم تعلق مهریه به زن
شرایطی وجود دارد که در آن زن نمی‌تواند به طور کامل مهریه خود را دریافت کند و این شامل موارد خاصی است که قانون‌گذار مشخص کرده است.
- طلاق قبل از برقراری رابطه زناشویی: اگر مرد قبل از برقراری رابطه زناشویی همسر خود را طلاق دهد، طبق ماده 1092 قانون مدنی، زن تنها مستحق دریافت نصف مهریه است. اگر مرد پیش از طلاق، تمام مهریه را پرداخت کرده باشد، میتواند نصف آن را پس بگیرد. اما اگر طلاقی در کار نباشد، زن حتی قبل از رابطه زناشویی مستحق دریافت کل مهریه است.
- طلاق خلع و مبارات: در طلاق خلع و مبارات، زن به دلیل عدم تمایل به ادامه زندگی با شوهر، مقداری از مهریه یا کل آن را می‌بخشد تا بتواند از همسر خود جدا شود. در این حالت، زن با خواست خود از بخشی از مهریه صرف‌نظر می‌کند و مرد از پرداخت آن بخش معاف می‌شود.
این موارد نشان می‌دهند که تنها در شرایط خاصی زن از دریافت کامل مهریه محروم می‌شود و در سایر موارد، حق دریافت کل مهریه خود را دارد.
مواردی که ممکن است مرد بتواند مهریه ندهد
در بالا خواندیم که در چه صورتی مرد میتواند مهریه ندهد. در حالات زیر، مرد ممکن است بتواند مهریه ندهد:
باکره بودن زن و عدم برقراری رابطه زناشویی:
اگر زن باکره باشد و طلاق صورت بگیرد، مرد میتواند تنها نیمی از مهریه را پرداخت کند.
عدم تعیین مهریه در زمان عقد و فسخ نکاح پیش از تعیین آن:
اگر در زمان عقد مهریه تعیین نشده و نکاح پیش از برقراری رابطه فسخ شود، مهریه‌ای به زن تعلق نمی‌گیرد.
اثبات عدم تمکین زن:
اگر مرد بتواند ثابت کند که زن به وظایف شرعی و قانونی خود (مانند تمکین) عمل نکرده، ممکن است دادگاه حکم به عدم پرداخت مهریه یا کاهش آن دهد.
فسخ نکاح به دلیل عیوب خاص زن:
در صورت وجود برخی عیوب خاص در زن (مانند ناتوانی جنسی، جنون، یا بیماری‌های خاص)، مرد میتواند درخواست فسخ نکاح کند و ملزم به پرداخت مهریه نشود.
اثبات دریافت مهریه توسط زن:
اگر مرد بتواند ثابت کند که زن قبلاً مهریه خود را به صورت کامل دریافت کرده است، ملزم به پرداخت دوباره آن نخواهد بود.
بخشیدن مهریه توسط زن:
اگر زن به صورت رسمی و قانونی مهریه خود را ببخشد (حالت “ابراء” یا “بذل مهریه”)، مرد از پرداخت معاف می‌شود.
شرط ضمن عقد:
اگر در ضمن عقد ازدواج شرط شده باشد که در شرایط خاصی (مانند خیانت یا ترک زندگی مشترک توسط زن) مهریه پرداخت نشود و این شرط به تأیید طرفین و قانون برسد، مرد میتواند مهریه ندهد.
فسخ نکاح به دلیل تدلیس یا فریب:
اگر مشخص شود که زن با فریب یا پنهان‌کاری در نکاح وارد شده است، مرد میتواند درخواست فسخ دهد و از پرداخت مهریه معاف شود.
طلاق در دوران نامزدی بدون رابطه زناشویی:
اگر طلاق در دوران عقد صورت گیرد و هیچ رابطه زناشویی برقرار نشده باشد، مرد موظف به پرداخت نصف مهریه است و میتواند از پرداخت نصف دیگر معاف شود.
عدم اثبات توانایی مالی مرد:
اگر مرد در دادگاه اثبات کند که توانایی مالی برای پرداخت مهریه ندارد، ممکن است حکم به پرداخت قسطی یا تعلیق آن صادر شود (نه عدم پرداخت کامل).
مرگ زن پیش از دریافت مهریه و عدم درخواست ورثه:
اگر زن پیش از دریافت مهریه فوت کند و ورثه او نیز ادعای مهریه نکنند، مرد از پرداخت معاف می‌شود.
نکات مهم:
موارد ذکر شده در این مقاله صرفاً جنبه اطلاع‌رسانی دارند و به هیچ وجه جایگزین مشاوره حقوقی با وکیل متخصص نیستند.
قوانین مربوط به مهریه و شرایط عدم پرداخت آن پیچیدگی‌های خاص خود را دارند و تفسیر و اجرای آنها نیاز به تخصص و دانش حقوقی دارد.
نتیجه‌گیری
در نهایت، مرد میتواند بسته به شرایط و موقعیت، به صورت قانونی از پرداخت مهریه صرف‌نظر کند. در صورتی که به توافق با عروس نیاز دارد، به صورت باز و روشن و به صورت شفاف در مورد شرایط و قوانین رعایت شده، باید با او کار کند. باید یادآور شد که پرداخت مهریه برای عروسان به عنوان نمادی از قرارداد آینده شان در بسیاری از جوامع و دین‌ها مورد تأکید قرار میگیرد.
البته چنانچه مایل هستید تا در این راه، یکی از بهترین وکیل طلاق در تهران شما را یاری کند، می توانید با شماره های موجود در سایت مشاوره حقوقی آراه تماس بگیرید. مهسا حاجی علی محمدی، یکی از بهترین وکلای طلاق در تهران، با ارائه مشاوره های مفید، شما را در این راه همراهی می کند.
